Skomplikowane życie Rumuna

Arad - okolice centrum

Rumuni uwielbiają komplikować rzeczy bardzo proste. I niestety nie tylko sobie, ale i obcokrajowcom zamieszkałym w ich pięknym kraju. Nim się kto oburzy za tak niemiły policzek, który wymierzam gospodarzom, niech przeczyta jak wygląda, dla przykładu, tak prosta czynność jak opłacenie mieszkania.

Zapłacenie wszystkich moich polskich zobowiązań  zajmuje mi średnio dziesięć minut miesięcznie, bez ruszania się nawet z łóżka - zlecenia internetowe, sms z kodem i miesiąc spokoju - wszystko tego samego dnia.
W Rumunii sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. Począwszy od tego, że każda płatność przypada na inny dzień miesiąca i wykonuje się je nie w lejach rumuńskich (będących oficjalnym środkiem płatniczym) - co byłoby rozwiązaniem prostym i logicznym - a w lejach i w euro.

Arad

Euro jest w Rumunii walutą rozpowszechnioną do tego stopnia, że mieszkania za ustaloną w lejach cenę wynająć się po prostu nie da. Wszyscy są zadłużeni w euro i choć na przykład w Polsce mało kogo obchodzi czy wynajmujący płaci kredyt we frankach, funtach czy dinarach - cenę ustala się w złotówkach - w Rumunii ryzyko kursowe zgrabnie przerzucono na najemcę.

Kwit opłaty za odstępne

Za wynajem mieszkania w centrum Timisoary płacę więc dwieście euro miesięcznie odstępnego i jak uzgodniłem z właścicielką mam tą kwotę przelewać do dziesiątego każdego miesiąca. Nie miałbym z tym problemu, bo posiadam konto walutowe, gdyby nie prowizja w wysokości euro osiemnastu, którą sobie Banca Transilvania w takich przypadkach życzy. Żeby więc nie nabijać kabzy bankowcom, dziesiątego każdego miesiąca odbywam spacer do najbliższej schimba valutar (kantor), gdzie za leje wypłacone w bankomacie kupuję euro. Następnie idę do ING - i to nie byle jakiego, pierwszego lepszego - w Timisoarze mimo rozpowszechnienia euro jako środka płatniczego, jedyny obsługujący transakcje gotówkowe w europejskiej walucie mieści się przy ulicy Take Ionescu - w żadnym innym gotówki, choćby składać w ofierze wszystkie skarby świata, nie przyjmą. Wypełniam zlecenie wpłaty - co również nie jest takie proste. Pomylić się nie można. Skreslić, pogrubić, czy poprawić choćby błąd ortograficzny jaki się popełniło pisząc doue sute de euro równa się odesłaniu przez urzędnika bankowego na koniec kolejki. To nie koniec - na kwicie przekazu należy zeznać jak się w posiadanie środków pieniężnych weszło: wpisuję więc co mi ślina na pióro przyniesie i jaką tam mam fantazję - pojawia się więc sprzedaż samochodu, znalezienie pieniędzy na ulicy itp. (następnym razem będzie: "kupiłem za leje w kantorze") Jakby tego było mało: urzędnik bankowy kseruje dowód tożsamości, a kopię każe uwierzytelnić podpisem. Być może i w Polsce przepisy tego wymagają, ale od lat przynajmniej siedmiu nie miałem potrzeby płacenia za cokolwiek w bankowej kasie.

Dokument niżej należy wypełnić - zgodnie ze wskazaniami
liczników. Dokument powyżej dostaje się po opłaceniu
należności.

O ile wpłacanie euro to poważna sprawa, o tyle lejami nikt sobie już głowy nie zawraca i traktują je tu wszyscy nad wyraz niefrasobliwie. Płacę w lejach za prąd, internet i wszystkie koszty mieszkania - poza odstępnym. Każdego miesiąca, do piętnastego, muszę wypełnić tabelkę wydrukowaną na skrawku papieru. Wpisuję w nią stan liczników: woda zimna, woda ciepła; kuchnia, łazienka.Wypełnioną karteczkę wrzucam do jasnobrązowej skrzynki z napisem Administratie wiszącej sobie na ścianie przy wejściu do budynku. Kilka dni później, w oszklonej gablocie tuż obok skrzyneczki pojawia się wykaz należności dla każdego mieszkania w bloku. Sprawdzam więc wiersz odpowiadający mojemu mieszkaniu i idę na polowanie. Na administratora.

Jest nim starszy pan - z siódmym krzyżykiem na karku - mówiący po rumuńsku i węgiersku, a traktujący mnie jak upośledzonego umysłowo kretyna - bo mimo, że po rumuńsku jako - tako się dogaduję (umiem powiedzieć: Aș dori să platesc pentru apartament șaptezeci și noue - co w zupełności powinno starczyć) uznaje za stosowne wszystko tłumaczyć mi na migi.
Poluję na niego, bo numeru konta na który możnaby pieniążki wpłacić - nie ma. Starszy pan z małżonką dyżurują więc od czasu do czasu, bez jakiegokolwiek wzorca umożliwiającego ustalenie prawdopodobieństwa kiedy możnaby ich spotkać, w korytarzyku, przy plastikowym stole, kurząc jednego za drugim Marlboro. Kasę się im wręcza i banknoty lądują w metalowym, kolorowym pudełku po ciastkach. A gdy nie ma się szczęścia i nie natrafi na dyżur? Wonczas należy administratora znaleźć - zazwyczaj nie przebywa w swoim mieszkaniu pod numerem 68, co powoduje, że odbywam miesięcznie kilka wycieczek po wszystkich piętrach poszukując plączącego się tu i tam gospodarza.

Arad

Z lektury należności wywieszonej przy wejściu dowiaduję się, że średnia opłata za mieszkanie to jakieś 350 lei. Mieszkań jest w bloku dziewięćdziesiąt, co oznacza, że w puszce po ciastkach miesiąc w miesiąc ląduje nieco ponad trzydzieści tysięcy. Wyobrażam sobie, że starszy pan idzie później z tą całą kasą na pocztę, czy do banku i za jednym zamachem opłaca należności całego bloku. Wyobrażam tak sobie, bo konwojentów nigdy w pobliżu budynku nie widziałem. Musi być ów starszy człowiek nielichym miłośnikiem adrenaliny skoro nie boi się po ulicach łazić z taką gotówką w kieszeni.

Rumuni komplikują sobie również życie jeśli idzie o organizację przestrzeni. W Iulius Mall schody ruchome potrafią na przykład zmienić kierunek jazdy - i to z godziny na godzinę. Jest to o tyle frustrujące, że schody rozmieszczone są po przeciwległych krawędziach ogromnego quasi - patio i jeśli się pamiętając o tym które jeżdżą w górę, chce z nich skorzystać - nagle okazuje się, że tym razem jeżdżą jednak w dół - trzeba zgrzytając zębami obchodzić całe atrium dookoła - bo umieszczenie schodów jednych obok drugich byłoby nazbyt proste.

Do kategorii bezinteresownego utrudniania życia wszystkim zaliczyłbym też parkujące gdzie popadnie samochody - i nie mówię tu o skwerach, czy chodnikach - bo miejsca parkingowe w Timisoarze to dramat w pięciu aktach, a auto gdzieś postawić trzeba. Specjalnością rumuńską jest parkowanie pojazdów dosłownie na środku drogi, z załączonymi światłami awaryjnymi - i wycieczka w celu załatwienia swoich spraw. Z tego powodu jazda po Timisoarze wymaga stałego lawirowania z jednego na drugi pas ruchu. Nauczyłem się już, że w drodze na lotnisko, zaraz po przejechaniu Piaţa General Virgil Economu muszę uciec na pas prawy, bo jak nie to utknę za skręcającymi w lewo na najbliższym skrzyżowaniu samochodami (żeby ktoś wpuścił nie ma mowy), ale: błyskawicznie wrócić muszę na pas lewy - bo za najbliższym zakrętem jest niewielki sklep spożywczy na wprost którego wszyscy klienci dość beztrosko parkują swoje mașini. 

Najciekawsze jest, gdy pytany przez tubylców co sądzę na temat ich kraju, opowiadam o tych małych, irytujących rzeczach. W reakcji najczęściej wzruszają ramionami i z jakimś głębokim, niepojętym dla mnie fatalizmem, wynikającym nie wiedzieć z czego mówią: Asta e România. Dodając, od czasu do czasu: I hate this fucking country. Skąd w rumuńskiej duszy tak ogromna niechęć do rzeczywistości, a i przy okazji kompletny brak woli jej zmiany? Jak na razie jest to dla mnie największa zagadka tego kraju. Niezidentyfikowany i niewidoczny - ale jednak obecny - ciężki, paraliżujący i wysysający siły życiowe oraz naturalną chęć poprawy bytu duch România trzyma biednych Rumunów pod butem i pozwala im jedynie na spokojną akceptację świata takim jaki jest.

Autostrada Arad - Timisoara

Dorzucam kilka fotek z Arad - 170 tysięcznego miasta położonego jakieś pięćdziesiąt kilometrów na północ od Timisoary. Miasto raczej nudne - dość niską zabudowę w samym centrum przytłaczają gigantyczne gmaszyska użyteczności publicznej z przełomu XIX i XX wieku pobudowane jeszcze chyba przez Węgrów, a które pasowałyby raczej do miasta dwu-, trzykrotnie większego.

Obecnie Arad się modernizuje i jazda po ulicach wiodących od Timisoary w kierunku centrum jest ciężkim sprawdzianem dla zawieszenia samochodu. W sobotę, gdy mnie tam zawiało - miasto praktycznie bezludne.

Arad - ratusz

Arad i Timisoarę łączy nowo wybudowana autostrada, przy czym tylko słówko "nowa" nie jest na wyrost. Zapomniałem wziąć ze sobą GPS i próżnom szukał oznakowania wiodącego na nią z centrum miasta. Autostrada tylko z nazwy łączy te dwa miasta - jedyny czynny zjazd w pobliżu Timisoary mieści się jakieś 16 kilometrów od miasta. Droga tylko częściowo ogrodzona jest płotami, więc w przypadku wtargnięcia na nią w nocy zwierzyny - może być różnie, za to obowiązuje na niej zakaz wyprzedzania przez ciężarówki - co pochwalam w pełnej rozciągłości.

A tu skromna cygańska (jak sądzę) chałupka, którą znalazłem niedawno w Timisoarze. Dodam, że jest wysokości mniej więcej czteropiętrowego bloku.